قطره متوکلوپرامید 

قطره متوکلوپرامید (Metoclopramide drops) یک داروی محرک گوارشی و ضد استفراغ است که برای افزایش حرکت معده و تسریع تخلیه محتویات آن طراحی شده است. در کودکان و نوزادان، این قطره غالباً برای کاهش علائم رفلاکس معده (Gastroesophageal Reflux Disease — GERD)، رفع تهوع و استفراغ، و برطرف کردن احساس سنگینی و سوء هاضمه شدید تجویز می‌شود. با ورود به بازار دارویی به شکل قطره خوراکی، امکان دوز دقیق و کنترل بهتر عوارض جانبی در سنین پایین فراهم شده است.

معرفی قطره متوکلوپرامید

قطره متوکلوپرامید یکی از اشکال دارویی داروی متوکلوپرامید است که تحت نام‌های تجاری مختلف تولید می‌شود (مثلاً Plasil). این دارو به صورت قرص، محلول خوراکی، آمپول تزریقی و قطره در بازار موجود است.
در بازار ایران برای نوزادان و کودکانی که دچار ریفلاکس یا اختلال تخلیه معده هستند، نسخهٔ قطره از این دارو گزینه‌ای پرکاربرد است.
اغلب تولیدکنندگان دارویی، دستورالعمل مصرف، دوز و شرایط نگهداری را مطابق با استانداردهای بین‌المللی متوکلوپرامید تعیین می‌کنند.

ویژگی‌ها و مزایای متوکلوپرامید

• تسریع تخلیه معده: با افزایش حرکات معده (پاراسمپاتیک)، باعث کاهش مدت زمان باقی ماندن غذا در معده می‌شود و از بازگشت آن به مری (ریفلاکس) جلوگیری می‌کند.
  
  

• ضد استفراغ و تسکین تهوع: اثر بر مراکز مغزی کنترل‌کننده تهوع — باعث کاهش احساس تهوع و تکرر استفراغ می‌شود.
  
  

• استفاده دقیق‌تر برای کودکان و نوزادان: نسبت به شکل قرص، قطره امکان تنظیم دقیق دوز بر اساس وزن بدن را فراهم می‌کند.
  
  

 روش مصرف و نکات مهم

 دوز و نحوه مصرف

• دوز معمول متوکلوپرامید برای کودکان حدود ۰٫۱ تا ۰٫۱۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، سه بار در روز است.
  
  

• بهترین زمان مصرف: حدود ۳۰ دقیقه قبل از وعده غذایی تا دارو بتواند اثر خود را قبل از ورود غذا به معده اعمال کند.
  
  

• برای نوزادان زیر یک سال، مصرف باید با دقت و تحت نظر پزشک باشد، و دوز معمولاً کمتر است.
  
  

• برای مخلوط کردن قطره: می‌توان قطره را با مقدار کمی شیر یا آب ولرم ترکیب کرد، ولی نباید در یک شیشه کامل شیر ریخت تا معلوم باشد چه مقدار از دارو مصرف شده است.
  
  

 نکات احتیاط

• مصرف دقیق طبق دستور پزشک الزامی است و هیچ‌گاه دوز را خودسرانه افزایش ندهید.
  
  

• مصرف طولانی‌مدت یا بیش از ۳ ماه ممکن است منجر به عوارض جدی شود؛ انجمن غذا و داروی آمریکا (FDA) در برخی موارد توصیه به محدود کردن استفادهٔ طولانی کرده است.
  
  

• مراقب بروز علائم حساسیت (مانند خارش، تورم، تنگی نفس) باشید و در صورت مشاهده، مصرف را قطع و به پزشک مراجعه کنید.
  
  

• اگر کودک نیاز به فعالیت‌هایی دارد که مستلزم هوشیاری است (مثل حرکت کردن در پله‌ها)، نظارت بیشتری لازم است؛ زیرا دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا کاهش هوشیاری شود.
  
  

 موارد منع مصرف

• حساسیت شناخته‌شده به متوکلوپرامید یا هر یک از ترکیبات قطره (پیش‌سازهای آن).
  
  

• سوراخ یا انسداد دستگاه گوارش یا زخم گوارشی فعال.
  
  

• خونریزی گوارشی فعال یا وضعیت‌هایی که احتمال خونریزی معده وجود دارد.
  
  

• تومور غده فوق کلیه (فئوکروموسیتوم) در کودک یا سابقه آن.
  
  

• اختلالات تشنجی (صرع) یا سابقه صرع کنترل‌نشده.
  
  

• استفاده در کودکان زیر یک سال نیاز به احتیاط بسیار زیاد دارد و در برخی کشورها منع شده است.
  
  

 تداخلات دارویی

• داروهای ضد روان‌پریشی (Antipsychotics) مانند هالوپریدول و کلرپرومازین: احتمال بروز عوارض عصبی افزون‌تر.
  
  

• داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای: ممکن است اثر متوکلوپرامید را تغییر دهند.
  
  

• داروهای ضد اسپاسم یا آنتی‌هیستامین‌ها: تداخل در اثرات گوارشی و عصبی ممکن است رخ دهد.
  
  

• لوودوپا (Levodopa) — ممکن است اثر آن تحت تاثیر قرار گیرد.
  
  

• باید لیست کامل داروهایی که کودک مصرف می‌کند به پزشک ارائه شود تا تداخلات بررسی شود.
  
  

 سؤالات متداول

۱. آیا مصرف متوکلوپرامید در کودکان ایمن است؟
مصرف تحت نظر پزشک، با دوز مناسب و محدود به دورهٔ کوتاه معمولاً ایمن است؛ اما در مصرف طولانی‌مدت (بیش از چند ماه) خطر بروز عوارض عصبی افزایش می‌یابد. 

۲. اگر یک وعده را فراموش کنیم چه کنیم؟
به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید، مگر اینکه به زمان دوز بعدی بسیار نزدیک باشد؛ در آن صورت، دوز فراموش‌شده را حذف کنید و طبق برنامه ادامه دهید. از دو برابر کردن دوز خودداری کنید. 

۳. چه مدت طول می‌کشد تا اثر دارو دیده شود؟
اثر در برخی موارد به سرعت در چند ساعت یا چند روز ظاهر می‌شود، اما برای مشاهده نتایج کامل درمانی معمولاً چند روز مصرف مداوم (با کنترل پزشک) لازم است.

۴. آیا می‌توان متوکلوپرامید را با غذا داد؟
بهتر است حدود ۳۰ دقیقه قبل از خوردن غذا مصرف شود تا تخلیه معده سریع‌تر رخ دهد.

۵. آیا متوکلوپرامید بر رشد کودک اثر منفی دارد؟
مطالعات عمده به افزایش خطرات عصبی در صورت مصرف طولانی‌مدت اشاره کرده‌اند، به ویژه در کودکان، بنابراین باید مصرف آن محدود به دوره‌های کوتاه و تحت کنترل پزشک باشد. 

۶. چه علائمی هشدار برای قطع دارو هستند؟
در صورت بروز اسپاسم عضلات، لرزش، حرکات غیرارادی، خارش پوست، تورم اندام‌ها، تغییر رفتار شدید یا تنگی نفس، باید فوراً مصرف را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.